Vestigingsklimaat vereist visie en planmatigheid
Het is niet aantrekkelijk, zorgt niet voor krantenkoppen en het bekt niet. Waar heb ik het over? Visie en lange termijn beleidsplannen. Op talloze terreinen loopt ons land vast. De woningmarkt is extreem krap, gebrek aan consistent stikstofbeleid ontbreekt, water uit de kraan is niet langer altijd gegarandeerd én ons elektriciteitsnet zit propvol. Alle financiële regelingen ten spijt, zonder water en elektriciteit en zonder onderdak voor hun werknemers blijft het vestigingsklimaat voor bedrijven een gure bedoeling. Zo ook voor de bedrijven in onze sector, de metaal- en techindustrie. Bedrijven die juist oplossingen creëren voor veel van de maatschappelijke uitdagingen waar we tegenaan lopen.
Vijfenveertig bedrijven kregen vorig jaar geen drinkwateraansluiting van Vitens. Het zoveelste koffiebarretje kan misschien gemist worden, maar ik denk niet dat die op het lijstje staan. Het gaat om grotere bedrijven met dito werkgelegenheid. Bedrijven die niet op iedere hippe straathoek te vinden zijn.
Dit gebrek aan water neemt gestaag toe, twee jaar geleden ging het om vijf bedrijven. Bovendien lijken ook de eerste nieuwbouwwijken geen aansluiting te krijgen. Voor het elektriciteitsnet gaat deze situatie al op. Duurzame nieuwbouwwijken door het hele land blijken maanden te draaien op dieselgenerators. In de provincie Utrecht wordt er zelfs gewaarschuwd dat bij ongewijzigd beleid vanaf 2026 de stroom ongecontroleerd kan uitvallen. Bij elektriciteit zijn nog noodgrepen te verzinnen, bij water is er geen alternatief. Dat betekent dat de schop niet de grond in gaat en woningbouw er weer een prangend obstakel bij heeft.
Het Nederlandse vestigingsklimaat is een Jenga-toren
Wat direct opvalt aan de huidige problematiek is dat ze sterk verweven zijn met elkaar. Het Nederlandse vestigingsklimaat is als een Jenga-toren. Eentje waar nu te veel steentjes ontbreken. De verwevenheid zit in het feit dat ieder steentje het fundament is voor de ander. Stikstofproblematiek ligt hier nog overheen, het belemmert vergunningen voor infrastructuur, netverzwaring, woningbouw en bedrijfsuitbreiding. Om maar te zwijgen over klimaatverandering. Hittestress vraagt in de zomer veel van het net, droogte bedreigt het beschikbare water, overstromingsrisico beperkt de ruimte waarop we kunnen bouwen.
Al deze uitdagingen zijn niet in één keer op te lossen. Die vereisen een lange adem, enorme financiële investeringen en stabiel planmatig beleid. Kortom, willen we het vestigingsklimaat van Nederland bestendigen, dan is er veel meer nodig dan een aantrekkelijke expatregeling en belastingvrij aankopen van eigen aandelen. Het primaire fundament moet gegarandeerd zijn. Onze werkgevers kunnen nog zulke mooie arbeidsvoorwaarden in het vooruitzicht stellen, maar wanneer die expats geen woning kunnen vinden of er komt geen water uit de kraan en er is geen licht, dan houdt het snel op. En willen onze werkgevers elektrificeren dan moet die ruimte er wel zijn. Let wel, zeker 80 procent van de werkgevers zijn in hun energiebehoefte nog afhankelijk van olie en gas. Die willen wel verduurzamen, maar dan moet die elektriciteit er wel zijn. Beschikbaar via de netten, maar ook opgewekt op land en zee.
PME draagt bij aan de oplossingen
Het vestigingsklimaat in Nederland heeft invloed op ons rendement. Wij beleggen nu al ruim acht miljard euro direct en indirect in Nederland. Dit doen we onder andere in obligaties, aandelen, vastgoed, infrastructuur en private equity. Gaat het goed met de economie in Nederland, dan gaat het goed met deze beleggingen. Hetzelfde geldt voor onze aangesloten werkgevers en onze deelnemers en gepensioneerden. Zijn de primaire voorwaarden voor een goed vestigingsklimaat aanwezig, dan heeft dit een positieve impact op onze werkgevers, de werkgelegenheid en de economie in het algemeen. Nu deze voorwaarden steeds vaker ontbreken belemmert het juist onze werkgevers en ons rendement.
Nu al beleggen we honderden miljoenen in innovatieve tech startups en scale-ups. Zij hebben onder andere de potentie om met nieuwe technologieën het stroomnet beter te stabiliseren en de lucht om ons heen schoner te maken. Op dit moment beleggen we ruim 1,2 miljard euro in de energietransitie en bijna een miljard in betaalbare huisvesting. Dat blijven we doen. Maar de uitdagingen van vandaag en morgen vereisen meer.
Daarom wil PME een extra bijdrage leveren aan de oplossingen voor deze uitdagingen. Wij hebben de financiële kennis en middelen om te beleggen in de primaire Nederlandse infrastructuur. Samen met vier andere grote fondsen slaan we de handen ineen en doen we een handreiking naar de overheid en een nieuw kabinet om de energietransitie te versnellen. Dat doen we onder specifieke voorwaarden, want naast maatschappelijk rendement, moet er ook een financieel rendement tegenover staan. Maar de wil is er, want er is een duidelijke vraag vanuit de maatschappij, onze werkgevers en onze deelnemers. Met toekomstige beleggingen in de energietransitie in Nederland verwachten we het vestigingsklimaat te bestendigen, maatschappelijke vraagstukken mede op te lossen en een stabiel rendement te behalen. Een win-win-winsituatie die goed is voor Nederland, onze werkgevers en onze deelnemers.
Eric Uijen